Жузи Принчи: Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ҳеч қачон бугунгидек яқин бўлмаган

Самарқандда бўлиб ўтган "Марказий Осиё – Европа Иттифоқи" биринчи саммити арафасида "Дунё" АА мухбири Европарламентнинг Италиядан аъзоси, Европа Парламентининг Марказий Осиё билан алоқалар бўйича делегацияси раиси Жузи Принчи билан икки минтақа ўртасидаги муносабатларнинг жорий ҳолати ва истиқболлари хусусида суҳбатлашди.

– Ҳурматли депутат хоним, Самарқандда бўлиб ўтган "Марказий Осиё – Европа Иттифоқи" саммитининг аҳамияти ҳақида ўз баҳоларингизни биз билан ўртоқлашсангиз?

– Самарқанд саммити Европа Иттифоқининг Марказий Осиё билан муносабатларида янги саҳифа очган тарихий воқеадир.

Бу учрашув шунчаки дипломатик босқич эмас, шунингдек, минтақа билан стратегик шериклигимизни чуқурлаштириш ва мустаҳкамлаш тарафдорлигимиз ҳақида аниқ сигнал беради.

Европа комиссияси Президенти Урсула фон дер Ляйен ва Европа кенгаши Президенти Антониу Кошта каби Европа Иттифоқининг юқори мартабали вакиллари, шунингдек, Марказий Осиёнинг бешта давлати раҳбарлари иштирокидаги саммитда сиёсий мулоқот, энергетика соҳасидаги ҳамкорлик ва савдони кенгайтириш масалалари муҳокама қилинади. Бу Европа Иттифоқининг Марказий Осиёдаги ҳамкорлари билан юзага келаётган геосиёсий муаммолар ва имкониятларни енгиш учун қўл қовуштириб ишлашга содиқлигини яна бир бор тасдиқлайди.

– Стратегик ҳамкорлигимиз учун қайси соҳаларни энг истиқболли ва устувор деб ҳисоблайсиз?

– Ҳамкорлигимиз катта фойда келтириши мумкин бўлган бир қанча муҳим йўналишлар мавжуд.

Биринчидан, энергетика соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш асосий аҳамиятга эга. Ҳам Европа Иттифоқи, ҳам Марказий Осиё учун энергия диверсификациясининг стратегик аҳамиятини инобатга олган ҳолда, биз Европа Иттифоқининг "Глобал дарвоза" лойиҳасини қарамликни камайтириш ва барқарор энергия амалиётини илгари суриш учун муҳим имконият деб биламиз.

Иккинчидан, иқтисодий ва савдо ҳамкорлиги жуда муҳим. Савдо алоқаларимизни модернизация қилиш ўсиш, инновациялар ва ўзаро фаровонликка ёрдам беради. Шу муносабат билан Транскаспий йўлаги Европа Иттифоқи томонидан биргаликда молиялаштирилиши ва Евроосиё мамлакатлари иштирокида амалга оширилиши керак.

Бундан ташқари, минтақавий хавфсизлик ва барқарорликка кўмаклашиш бизнинг ажралмас устувор вазифамиз бўлиб қолмоқда. Бизнинг геосиёсий ўзгаришларга оид умумий хавотирларимиз иқтисодий ва энергетика масалаларидан ташқарига чиқадиган, шунингдек, хавфсизлик асослари ва дипломатик мулоқотни мустаҳкамлайдиган ҳамкорликни талаб қилади.

Ниҳоят, бу барча соҳаларнинг замирида демократик қадриятлар, инсон ҳуқуқлари ва қонун устуворлигига ҳурмат ётади. Бу Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё мамлакатлари ўртасидаги ишончли ва шаффоф муносабатларнинг тамал тошини ташкил этувчи асосий ва музокаралар олиб борадиган тамойил бўлиб қолиши керак.

– Европарламент, хусусан, раислигингиздаги Марказий Осиё билан ҳамкорлик делегацияси (DCAS) Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлашда қандай роль ўйнайди?

– Мен раҳбарлик қилиш шарафи ва масъулиятига эга бўлган Марказий Осиё билан ҳамкорлик бўйича делегациямиз (DCAS) фаолияти орқали Европа Парламенти ушбу имкониятлар, ўсиш ва демократия кўпригини барпо этишда муҳим ўрин тутади.

Делегациямиз 2024 йил октябрь ойида ташкил этилганидан бери Марказий Осиёдаги ҳамкасблари билан мулоқотда фаол иштирок этиб келмоқда. Биз Брюссель, Туркманбоши, Ашхобод ва Қозоғистонда кўплаб парламентлараро учрашувлар ўтказдик ва энди Ўзбекистонга боришни режалаштиряпмиз. Бу учрашувларнинг барчаси инсон ҳуқуқлари, бошқарув ва қонунчиликни ислоҳ қилиш соҳаларида мулоқот ва илғор тажриба алмашишга кўмаклашишга қаратилган.

Бизнинг ёндашувимиз доимий ва конструктив ҳамкорликка асосланади. Биз суд мустақиллиги, сиёсий плюрализм ва оммавий ахборот воситалари эркинлиги каби масалалар аниқ ва тўғридан-тўғри ҳал этилиши учун мунтазам ва шаффоф мулоқот муҳимлигини таъкидлаймиз. Ушбу мажбурият нафақат парламентларимиз ўртасидаги институционал алоқаларни мустаҳкамлайди, балки Европа Иттифоқи вакили бўлган асосий қадриятларни ҳам мустаҳкамлайди. Очиқ ва самимий мулоқотни давом эттириш орқали биз геосиёсий ўзгаришлар даврида муҳим аҳамиятга эга бўлган кучли демократик тузилмалар ва барқарор рақобатбардош иқтисодий моделлар сари умумий йўлга ҳисса қўшамиз.

Яна бир гап, Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ҳеч қачон бугунгидек яқин бўлмаган.